رابطه سببیت در مسئولیت ناشی از بی‏ احتیاطی؛ نگاهی تطبیقی به حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان

رابطه سببیت در حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان، بویژه در مسئولیت ناشی از بی‏احتیاطی، از جایگاه قابل توجهی برخوردار است. تفاوت حقوق ایران، به عنوان نظامی از خانواده حقوقی رومی-ژرمنی با انگلستان، به عنوان نظامی از جنس کامن‏لا، یافتن یک دیدگاه واحد برای بررسی سببیت را دشوار می‏کند، اما به معنای غیر ممکن بودن آن نیست. بررسی تطبیقی سببیت در حقوق دو کشور، مستلزم تفکیک بحث در دو بخش اصلی با عناوین، «مسئول معین» و «مسئول مجمل» است که پس از بخشی با عنوان «جایگاه سببیت» قرار می‏گیرند. در بحث «مسئول معین» حالتی بررسی می‏شود که می‏توان با تکیه بر معیارهای موجود، به تعیین مسئول حادثه پرداخت و ذیل عنوان «مسئول مجمل (یا مردد)»، وضعیتی مورد بررسی قرار می‏گیرد که وجود رابطه سببیت با یکی از چند عامل معین و موجود، قطعی است اما تشخیص عامل اصلی امکان ندارد. در پایان، باید گفت بدلیل مشابهت‏های قابل توجهی که در حقوق دو کشور وجود دارد، می‏توان حقوق انگلستان و راهکارهای آن را الگویی برای حقوق ایران قرار داد و  قضات می‏توانند در مواردی که راهکاری در حقوق ایران ارائه نشده یا راهکارهای موجود با شرایط دعوی سازگار به نظر نمی‏رسد، از معیارهای مطروحه در حقوق انگلستان بهره ببرند.     [1] دکترای حقوق تجارت بین الملل ، عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی .  [email protected] [2] کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. [3] دکترای زبان و ادبیات انگلیسی، گروه ادبیات انگلیسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. [email protected]